Zonne der gerechtigheid
Liedboek 967
- Zonne der gerechtigheid
ga ons op in deze tijd,
opdat al wat leeft de dag
in uw kerk aanschouwen mag
Erbarm u, Heer. - Wek de dode christenheid
uit haar zelfverzekerdheid;
Zend uw stralen overal,
dat de aarde u loven zal.
Erbarm u , Heer. - Zie Heer, de verdeeldheid aan,
die geen mens ooit helen kan.
Breng, o herder, in Gods naam
uw verstrooide kudde saam
Erbarm u, Heer - Open overal de poort,
Heer, voor uw voortvarend woord,
win elk volk met stille kracht
voor uw rijk, -verdrijf de nacht!
Erbarm u, Heer. - Geef geloof aan wie Gij zendt,
hoop en liefde, dat op ’t eind
wat met tranen werd gezaaid
met gejuich mag zijn gemaaid.
Erbarm u, Heer. - Laat ons zo uw heerlijkheid
zien in deze donkere tijd,
opdat wij nu en voortaan
trouw U ter beschikking staan.
Erbarm u, Heer. - Alle eer en macht en kracht
worde Heer, U toegebracht;
heel de mensheid stemme saam
In de drieklank van uw naam.
Erbarm u, Heer.
Tijd voor extreme klimaatverandering
Oekraïne, omikron, CO2-uitstoot, het houdt me uit de slaap. Waar moet het heen in deze tijd? Het beangstigt mij: vluchtelingen, hongersnood en onderdrukking. En in ons land: politieke versnippering en verruwing, het vliegt mij aan. Is er een uitweg? Het wordt tijd voor een extreme klimaatomslag: De zon van de gerechtigheid moet uitbundig gaan schijnen! De mensheid moet zich koesteren in die zonnestralen. Hoe krijgen we dat voor elkaar ? Door te bidden om erbarming.
Dat gebed moet opstijgen uit de kerk. Het gebed wordt gericht aan de Zonne der gerechtigheid. De dichter Christian David (1690-1751) ontleend dit aan Maleachi 3:20. Opvallend is, dat in dit lied die rol van het gebed voor de kerk is weggelegd, direct in het eerste vers:
- Zonne der gerechtigheid
ga ons op in deze tijd,
opdat al wat leeft de dag
in uw kerk aanschouwen mag
Erbarm u Heer.
De bede om erbarming wordt in elk van de 7 verzen herhaald. Het gaat nu niet alleen en in de eerste plaats om wapengekletter, om wetenschappelijk verantwoorde maatregelen of stoere politieke taal. Nodig is een andere geest. De geest van Gods erbarming.
Als dan die Zonne der gerechtigheid gaat schijnen dan moet je oppassen dat je niet door haar stralen verbrand wordt. Want hij kan nogal wat teweegbrengen:
‘Zend uw stralen overal, dat de aarde U loven zal.’ (2)
In elk vers wordt nu gebeden om een effect van die straling:
‘ Wek de dode christenheid uit haar zelfverzekerdheid.’ (2)
‘Breng uw verstrooide kudde saam.’ (30
‘Win elk volk met stille kracht voor uw rijk.’ (4)
Geef geloof, hoop en liefde aan wie Gij zendt (5)
In deze donkere tijd ga je Gods heerlijkheid zien schijnen. (6)
De hele mensheid brengt de drie-enige God alle eer, macht en kracht toe! (7)
Vers 7 is de conclusie van waar in vers 2 om gebeden wordt: ‘ dat de aarde u loven zal.’
Dit lied kent al een lange geschiedenis. Anje de Heer1 schrijft er over:
“ Het lied van deze maand laat maar weer eens treffend zien hoe springlevend oude kerkliederen kunnen zijn. Het is een lied waarvan de wortels teruggaan tot in ieder geval de 15e eeuw, een lied dat alles te maken heeft met het opkomende nazisme in de dertiger jaren van de vorige eeuw en dat een belangrijke rol speelde bij de Duitse eenwording eind 20e eeuw. (…) Sonne der Gerechtigkeit’ was het resultaat van knip- en plakwerk. De Duitse predikant Otto Rietmuller (1889-1938) nam coupletten van drie kerklieddichters uit de 17e, 18e en 19e eeuw, combineerde die met een wereldlijke melodie uit de 15e eeuw die in de 16e eeuw ook voor kerkliederen gebruikt ging worden en voegde, om tekst en melodie bij elkaar te brengen een vijfde regel toe. Voor het Liedboek voor de kerken schreef Ad den Besten in 1973 een vertaling van de eerste 6 verzen. Die werd vervolgens aangevuld met het zevende vers in een vertaling van F.Mooi.
Karakteristiek voor de melodie is de aanhef: van de lage grondtoon via de kwint naar de hoge. Ook de tweede regel ligt verhoudingsgewijs hoog. Zo contrasteren de twee helften van dit lied en onderstrepen ze het beweeglijke karakter van het mel odieverloop. Na de ingetogen slotregel: ‘Erbarm u, Heer’ komt dan gelijk het stralende begin van de volgende strofe, de aanhef van een volgende gebedsintentie.”
We leven in de veertigdagentijd. Een tijd van inkeer. Biddag is al geweest. De lente is in aantocht, tijd voor een nieuw geluid. Straks wordt het Pasen. De opgestane Heer schittert als de Zonne der gerechtigheid. Laten we zingen!
Kampen, maart 2022
Henk Schaafsma
1) Anje de Heer, EREdienst, pag. 15 e.v. nr. 1 jrg. 49.