Uw nabijheid wil ik zoeken
Psalmen Anders 27 c
Gesproken tekst met gezongen antifoon
antifoon: 1 voorzang 2 allen
Uw nabijheid wil ik zoeken,
neem mij liefdevol aan.
Vaak ben ik bang. Dan zou ik willen
dat iemand naar boven kwam
om mij gerust te stellen. Dat iemand
zou zeggen: al komt er oorlog,
ook al is het crisis en ziet de toekomst
er dreigend uit, ik ben bij je. Slaap
nu maar, ik ben beneden.
allen: antifoon
Zo is de Ene voor mij. Meer dan
een vader en een moeder. Onder
zijn dak mag ik schuilen, aan zijn voeten
mag ik zitten. Veilig en wel.
allen: antifoon
Tekst Margryt Poortstra, bij Psalm 27
Melodie Bram Stellingwerf
Psalmen zingen in de nacht?
Heb je dat weleens gedaan? In de nacht een psalm zingen? Of zing je – sowieso – geen psalmen meer? Verleden tijd, dat is voor ouderen, langzaam en met een orgel. Geef mij maar Sela of Opwekking. Dan heb je het alleen over de vormgeving van de psalm, de berijming. Niet over de inhoud zelf. Juist in Opwekking en bij Sela komen veel psalmen voor. Die zijn dan op een andere melodie getoonzet, in een modern jasje gegoten. Zij die de oude berijming nog kennen, uit 1773, hebben misschien wel eens in de nacht een psalm gezongen. In ieder geval hebben ze dat ooit voorspeld, toen ze psalm 42 : 5 leerden: ‘k zal zijn lof zelfs in de nacht, zingen, daar ik Hem verwacht, en mijn hart wat mij moog’ treffen, tot de God mijns levens heffen.’
Maar wat zing je dan als je bang in het donker bent? Het lied van Jan Visser in Opwekking Kids 40: ‘Je hoeft niet bang te zijn’? Dat is zeker de moeite waard.
Toch kan ik je aanraden, de psalmen niet bij het oud vuil te zetten. Ze zijn Gods Woord voor ons in literaire vorm. Er zijn vandaag veel nieuwe melodieën die de oude psalmen uitdrukken. Denk aan ‘Psalmen voor Nu’ en het nieuwste ‘Psalternatief’. Zo is er ook de bundel Psalmen Anders. Daarin vind je alternatieve en creatieve vormgeving van de psalmen. Helemaal niet saai of uitgekauwd, als je dat al van de Liedboek-berijming zou willen beweren. Kijk eens naar Psalm 27 c in Psalmen Anders. Gesproken tekst met gezongen antifoon.
‘Spoken word’ in de kerk?
Spoken word is in de jaren ’70 ontstaan vanuit de ‘black culture’ in de Verenigde Staten. Het staat voor het overbrengen van persoonlijke en maatschappelijke verhalen op een ritmische en creatieve manier. Een goede ‘spoken word performance’ bestaat uit een drie-eenheid van ritme, stemgebruik en lichaamstaal. Noem het literaire voordrachtskunst. In Psalmen Anders zijn enkele psalmbewerkingen opgenomen waarbij een gesproken tekst wordt afgewisseld met een gezongen antifoon. Een antifoon staat in dit geval als een aansluitend lied, als reactie en antwoord op het gesproken woord. Dus stel je bij dit lied iemand voor die de kunst van het voordragen goed beheerst en een gemeente die zijn ‘spoken word’ beantwoordt met een mooie melodie.
‘Uw nabijheid wil ik zoeken.’
De gesproken tekst begint: ’Vaak ben ik bang. Dan zou ik willen dat iemand naar boven kwam om mij gerust te stellen.’ Het lijkt wel ‘t begin van ‘een lied voor een kind dat bang is in het donker.’ [1]
Er is reden genoeg voor kinderen en volwassenen om bang in het donker te zijn: pesten op school, seksueel misbruik, oorlog in het Midden-Oosten, Oekraïne, Afrika, vluchtelingen, klimaatverandering, noem maar op. Opvallend dat psalm 27 het daar ook al over heeft: Kwaadwilligen kwamen op mij af, een leger trok tegen mij op, er woedde een oorlog en ga zo maar door. Dan hoop je erop: ’Dat iemand zou zeggen: ook al komt er oorlog, ook al is het crisis en ziet de toekomst er dreigend uit, ik ben bij je. Slaap nu maar, ik ben beneden.’ Als kind en als ouder vind ik dit zo realistisch, zo hartverwarmend en geruststellend opgeschreven. Wie herkent dit niet?
Wie is dan die iemand? Dat wordt in de tweede gesproken tekst opgehelderd. ‘Zo is de Ene voor mij. Meer dan een vader en een moeder.’ Het is dus niet alleen een lied voor een kind dat bang is in het donker. Het gaat hier over alle mensen en over mij persoonlijk. ‘Onder zijn dak mag ik schuilen, aan zijn voeten mag ik zitten. Veilig en wel.’ Hij, de Ene, beschermt mij in zijn huis en Hij haalt mij heel dichtbij. Daar boven, hier beneden. In hemel en op aarde. Beter kun je het niet hebben.
Zo’n tekst kun je alleen vol aanbidding zingend beantwoorden:
‘Uw nabijheid wil ik zoeken, neem mij liefdevol aan.’
Dat is de kern van psalm 27, lees vers 8 erop na.
Het is te danken aan dichter Margryt Poortstra en componist Bram Stellingwerf dat zij psalm 27 zo compact en met een mooie melodie bij ons binnen brengen. Waarbij het woord ‘liefde’ de hoogste noot krijgt. Op deze manier kun je niet volhouden dat psalmen saai zijn. Het is juist uitdagend voor de liturgen om hiermee aan de slag te gaan. Bij een goede performance door een echte voordrachtskunstenaar en een direct aansluitend gezongen antifoon kan er een hele mooie flow ontstaan die diep in jouw hart doordringt. Bij het slapengaan of in de eredienst als het over de nood van de wereld gaat, het lied kan op verschillende momenten en verschillende gelegenheden worden gezongen. Psalmen zingen in de nacht? Waarom niet?
Kampen, februari 2024
Henk Schaafsma
[1] Boudewijn de Groot: Lied voor een kind dat bang is in het donker.
