Heel de schepping, prijs de Heer!
Liedboek 154b
Vuurdoop van drie mannen
Weet je het nog? Jouw eerste spreekbeurt, rijexamen, optreden op de muziekschool, date? Met knikkende knieën stond je daar. En achteraf? Dan blijkt alles mee te vallen en was het toch zo erg niet. ‘Ik heb mijn vuurdoop goed doorstaan’ zeg je dan. Opgelucht vervolg jij jouw weg. Het gesprek met mensen die God niet kennen, kan ook een vuurdoop zijn. De ander kan jou diepgaand bevragen, uitdagen, bespotten en zelfs lasteren. Dan kun je verwonderd staan over hoe die ander reageert. Je kunt er zelf ook een loutering van ondergaan. De Geest hielp mij er doorheen, zeg je dan. Ken je dat verhaal van die drie mannen die echt letterlijk een vuurdoop ondergingen?
Wie kent niet het verhaal van de drie vrienden van Daniël die in opdracht van Nebukadnessar in de brandende oven werden gegooid? Wat deden zij in die oven? Zij zongen een lied! Als je er Daniël 3 op naslaat in de NBV zul je daar echter niets van terugvinden. Toch heeft dit lied ‘vanaf de eerste eeuwen al een vaste plaats in het repertoire van de kerk.’[1] Het lied staat van oorsprong in de Griekse Septuagint en later in de Latijnse vertaling. Dus in de Bijbel die in RK-kerk gebruikt wordt, lees je het als Daniël 3: 52-90. Bij ons moet je zoeken in de zgn. deutero-canonieke boeken. Bij de NBV vind je het bij Daniël A, 1-68. Ook kun je de Statenvertaling er op nalezen.
Probeer het je voor te stellen: Nebukadnessar stookt het vuur in de oven nog eens extra op. Deze mannen die weigeren voor hem te knielen, zullen branden in de helse oven! En wat hoort en ziet hij als ze in het vuur geworpen zijn? Beschermd door een vierde persoon bewegen zij zich zingend door de oven. Wat zingen zij? Psalmen! Zij loven de grootheid en goedheid van de Heer, schepper van hemel en aarde. Zij worden gedoopt in en door het vuur.
Het lied dat zij zingen bestaat uit citaten uit psalmen: 150, 103, 106, 134-136, 145 en heel 148. De structuur komt sterk overeen met psalm 136. Wim van der Zee, die ‘Heel de schepping, prijs de Heer’, dichtte, koos dan ook heel bewust voor de melodie van die psalm. Zowel in de psalm als in dit lied is steeds de tweede zinshelft gelijk: ‘Eeuwig duurt zijn trouw.’ Het is verfrissend en verrijkend om op die wijs een nieuw lied te kunnen zingen. Ongetwijfeld resoneert tijdens het zingen het oude refrein in je hoofd: “want zijn gunst alom verspreid, zal bestaan in eeuwigheid.”
‘De eerste regel van het lied is gelijk een samenvatting van het totaal. In de tien coupletten wordt heel de schepping opgeroepen God te loven: hemellichamen (2), wind en weer (3), de gang van dag en nacht en van de seizoenen (4), aarde en landschap (5), planten en bomen (6), dieren (7), mensen (8) En de engelen, daar begint het mee (1). Het waarom van de oproep staat in strofe 9: “want in ’t dodelijke uur, gaat Hij voor ons door het vuur’. Het slotcouplet rondt samenvattend en concluderend af:
“Al wat leeft, wees welgemoed,
loof de Heer, want Hij is goed.
Zegen Hem dan, hier en nu,
want zijn goedheid zegent u.”’
Dit lied is heel geschikt om mee te nemen in jouw vakantiebagage. Het is zomertijd. We genieten van de schepping. Reden genoeg om de Schepper te loven en te prijzen. Maak plaats voor de verwondering over de pracht van bloemen, bomen, planten, vogels en andere dieren. Maar denk er ook over na hoe we met de schepping omgaan. Heb oog voor de teloorgang, het teruglopen van de biodiversiteit. Het koor van de schepping mag niet verstommen. Willem Barnard noemt dit lied daarom ook een lied van gehoorzaamheid. Hij zegt: “Het kerklied is er niet voor de religieuze vrije expressie, maar als oefenschool in de volharding.” Het prijzen van God is navolging. Door het zingen van dit lied, geef je voor jezelf antwoord op de vraag: heb ik mijn vuurdoop al gehad?
Kampen, Henk Schaafsma
[1] alle citaten in dit artikel zijn ontleend aan: Anje de Heer: Heel de schepping, prijs de Heer, Eredienst, jrg 48, nr 3, 2021 pag 16 tm 19.